Нядаўна ў сетцы з’явілася першая серыя беларускага серыяла «Працэсы». Расказваем, чаго чакаць

Пад’езд дома, дзе жыве амапавец, да болі нагадвае калідоры ізалятара — тыя ж маляваныя алейнай казённай фарбай сцены, тыя ж краты на лесвіцы. Дома парадкі не лепшыя. Размовы паміж сужэнцамі зводзяцца да дзвюх фраз «Коцік?» і «Я х**ю», якім жонка выказвае ўсю глыбіню свайго абурэння з’яўленнем нечаканых гасцей у доме.

Як кажуць, за кожным вялікім мужчынам стаіць вялікая жанчына. У сям’і амапаўца яна стаіць хутчэй над ім. Яе ролю выконвае купалаўка Валянціна Гарцуева. Вінаваты ў дыскамфорце жонкі сілавік сам уначы адбывае пакаранне на падлозе з уключаным святлом. 

Да абсурду даведзена і правасуддзе. Суддзя ўжо праводзіць не проста анлайн-пасяджэнне, але вядзе яго наўпрост з уласнай кухні, папіваючы гарбату і замацоўваючы прысуд 15 сутак ударам малаточка для мяса.

Трое асуджаных прадстаўляюць абагульненыя тыпажы. Ролю беларускамоўнага змагара выконвае паэт і музыкант Віталь Рыжкоў, айцішніка — фатограф Глеб Бурнашаў. Для іх пакой дзяцей амапаўца пераўтвараецца ў камеру, ванны пакой — у месца допытаў.

Умовы ў імправізаванай камеры ў параўнанні з Акрэсціна насамрэч казачныя: адчыняюцца вокны, нармальны туалет, усяго тры чалавекі на пакой, ніхто не шманае, цёплая падлога, няма клапоў, шмат рэчаў, няхай і дзіцячых, якімі можна сябе заняць, на маленькіх ложках без пасцелі куды мягчэй спаць, чым на металічных «грылях», і нават на вуліцу выводзяць на прагулку. «Каб я так сядзеў», падумаюць многія, хто прайшоў праз іншы досвед.

Жонка, як сапраўдная гаспадыня, хутка знаходзіць практычную карысць ад арыштантаў. Яны прыбіраюць, мыюць посуд, абіраюць бульбу, даглядаюць дзяцей, рашаюць з імі хатнія заданні і гуляюць у моўныя гульні.

Зрэшты, не будзем спойліць.

Хронаметражу серыі мала для таго, каб раскрыць персанажаў, іхнія памкненні, становішча ў сям’і дзяцей, якія знаходзяць сярод арыштантаў сяброў, ды й постаці саміх арыштантаў, якія чамусьці ўвесь час, калі не крычаць ад болю, застаюцца непраўдападобна нямымі. Мы даведваемся пра іхнія ролі толькі з апісання. Усё намечана штрыхавымі лініямі.

Цяжка нешта сказаць і пра гульню акцёраў, яе тут вельмі мала — акцёрам проста няма дзе і няма калі сябе праявіць.

Гвалт у серыяле паказаны натуралістычна. У выпадку з вязнямі, якіх караюць за спробу збегчы, за няправільна вырашаную задачу па матэматыцы і за абдымкі дзяцей, у чыім пакоі іх пасялілі, мы не бачым гвалт прама, усё адбываецца за зачыненымі дзвярыма, але мы выдатна чуем удары і стогны, бачым рухі за шклом.

Вялікая колькасць беларусаў у апошнія гады былі сведкамі гвалту так званых «сілавікоў» або сталі ягонымі ахвярамі. І гэты боль яшчэ не зажыў, кожны дзень такому гвалту падвяргаюцца ўсё новыя і новыя беларусы. Гэтыя сцэны не даюць засмяяцца ад абсурду сітуацыі, бо абуджаюць трывогу і выціснутыя ўспаміны.

Боль і гвалт часцяком выклікаюць, акрамя жаху, яшчэ і смех. Некаторыя псіхолагі лічаць, што жах і гумар у аснове сваёй маюць адны і тыя ж феномены: неадпаведнасць і парушэнне нормаў. Але ў такой чуллівай, магчыма, тэме варта быць больш далікатным.

Першая серыя на каналах «Белсата» за два дні сабрала больш за 110 тысяч праглядаў.

Наступныя серыі, «Патрыятычнае практыкаванне» і «Прыснілася», відаць, будуць развіваць іншыя абсурдныя «працэсы», што адбываюцца ў краіне, а не гісторыю сям’і амапаўца.

Новыя серыі пакуль недаступныя да прагляду, але ўжо былі паказаныя на фестывалі «Бульбамуві-2023», атрымаўшы станоўчыя рэцэнзіі ад кінааглядальнікаў. Кінакрытык Тарас Тарналіцкі, напрыклад, напісаў, што «так павінна выглядаць беларускае гульнявое кіно здаровага чалавека».

Нам то з адной серыі прымагніціцца да гэтага кіно не ўдалося. Магчыма, варта было б выкладаць адразу некалькі эпізодаў, каб глядач уцягнуўся ў гэтую анталогію беларускай рэчаіснасці.