Беларускі праект Цячэ паспрабавала ў іх разабрацца і адабрала для нас топ-5 пахавальных традыцый беларусаў.

1. Курганы над магіламі і нарубы замест помніка

Паміж пустак, балот беларускай зямлі,
На ўзбярэжжы ракі шумнацечнай,
Дрэмле памятка дзён, што ў нябыт уцяклі, –
Ўдзірванелы курган векавечны.

Да XII-XIII стагоддзя над магіламі нашы продкі насыпалі курганы. На поўначы Беларусі ў народзе іх называлі валатоўкамі. Існавалі прыгожыя павер’і, што ў насыпах спяць вечным сном волаты-веліканы.

Магчыма, вам даводзілася бачыць і нарубы. Так называлася дубовая калода альбо брус, які клалі на магілы ў многіх раёнах беларускага Палесся да сярэдзіны XX стагоддзя. Разам з драўляным крыжом такая надмагільная канструкцыя выконвала функцыю помніка. Звычай ставіць нарубы быў пашыраны ад Дняпра да басейна Мухаўца.

2. На той свет – толькі ў чыстым адзенні

Лічылася, што на тым свеце нябожчыку спатрэбіцца новае чыстае адзенне. На Берасцейшчыне труну маглі абіваць платамі (жаночы галаўны ўбор), а таксама накрываць платам самога памерлага.

3. Манеты, каб было чым разлічыцца на тым свеце

Манеты кідалі ў магілу яшчэ да нядаўняга часу. Беларусы мяркуюць, што грошы спатрэбяцца нябожчыку, каб «выкупіць месца». Праўда, у каго яго трэба выкупаць – пытанне адкрытае. Магчыма, гэты звычай звязаны з практыкай выпадковага парушэння старых магіл, каб іншыя нябожчыкі не прэтэндавалі на гэтае месца.

4. Ад хвароб – палец нябожчыка або нітка з ног памерлага

Лічылася, што нітка, якой звязвалі памерламу ногі, набывала чароўныя ўласцівасці. Напрыклад, выводзіла бародаўкі. Таксама практыкаваўся спосаб лячыць розныя хваробы з дапамогай пальца нябожчыка. Пры развітанні з памерлым чалавек мог узяць яго палец і правесці ім па хворым месцы, каб памерлы забраў хваробу з сабой.

5. Рытуалы з ежай

Пасля пахавання ўся радня збіралася за памінальным сталом, рабіла «абед». Галоўнай стравай лічылася куцця або коліва. На другі дзень пасля развітання з памерлым родзічы наведвалі яго магілу. Казалі, што пайшлі «снедаць» або «будзіць» нябожчыка.

На Радаўніцу ў Беларусі і да сёння засцілаюць магілы абрусамі-настольнікамі, раскладаюць ежу і выпіўку. Што праўда, часта на такіх абедах людзі проста напіваюцца.

Цікавая традыцыя ў нашых продкаў была звязана і з… макам! Мак рассыпалі каля хаты альбо магілы, каб нябожчык не прыходзіў да родзічаў. Лічылася, што памерлы вымушаны збіраць гэты мак і таму проста не паспявае дабрацца да жывых.