Об этом заявил директор Института истории Академии наук Вадим Лакиза, комментируя изданию «Наша Ніва» инициативу Генпрокуратуры признать БЧБ-флаг экстремистским.
Кандидат исторических наук Вадим Лакиза вошёл в состав Республиканской экспертной комиссии по оценке информационной продукции на предмет наличия (отсутствия) в ней признаков проявления экстремизма. По его словам, комиссия еще не собиралась, вопрос о бело-красно-белом флаге перед ней не ставили, поэтому он будет комментировать этот вопрос не как представитель комиссии, а как историк.
— Калі я выкажу меркаванне як член камісіі, то гэта будзе суб’ектыўна. Паспрабую выказацца як кіраўнік Інстытута гісторыі НАН. Апублікавана вельмі шмат матэрыялаў на гэтую тэму, я абапіраюся толькі на навуковыя факты, яны выкладаліся і раней у адказах на звароты грамадзян. Гэта ўсё факты, іх нельга ні замоўчваць, ні перабольшваць, ні змяншаць. Трэба дакладна паказваць грамадству ўсё: ад моманту з’яўлення сцяга да 1995 года.
Так, бел-чырвона-белы сцяг выкарыстоўваўся калабарацыяністамі – гэта прызнаюць усе. Гэты сцяг быў дзяржаўным у Рэспубліцы Беларусь – гэта таксама важны факт. Сцяг не вінаваты ў тым, хто яго выкарыстоўваў. А выкарыстоўвалі канкрэтныя людзі.
— Хачу працытаваць адзін з адказаў, падрыхтаваны спецыялістамі Інстытута гісторыі: «У гады Вялікай Айчыннай вайны мела месца выкарыстанне бел-чырвона-белых сцягоў на публічных мерапрыемствах з прапагандысцкімі мэтамі. Адбывалася гэта з ініцыятывы калабаранцкіх арганізацый Астроўскага, Ермачэнка, Ганько і іншых, якія дзейнічалі на тэрыторыі генеральнай акругі “Беларусь” у 1941−1944 гадах.
Аднак не выяўлена дакументаў аб афіцыйным дазволе германскімі акупацыйнымі ўладамі аб выкарыстанні бел-чырвона-белых сцягоў калабаранцкімі арганізацыямі. У саміх статутах гэтых арганізацый бел-чырвона-белая сімволіка не згадвалася.
Разам з тым ва ўспамінах удзельнікаў Вялікай Айчыннай вайны і архіўных крыніцах можна знайсці такія сведчанні. Беларускімі нацыяналістамі, Беларускай краёвай абаронай, Беларускай грынадзёрскай брыгадай СС “Беларусь” пад бел-чырвона-белым сцягам праводзіліся карныя аперацыі супраць партызан і мірных жыхароў. Так была знішчана вёска Бабровічы Целяханскага раёна.
Выкарыстанне бел-чырвона-белай сімволікі калабарантамі зафіксавана ў фота і відэахроніцы таго часу. Па больш дакладную інфармацыю рэкамендуем звяртацца ў Дзяржаўны архіў кіна- і фотадакументаў у Дзяржынску.
Па праблеме ўзнікнення і выкарыстання бел-чырвона-белага сцяга ў энцыклапедычных выданнях і гістарычных даведніках існуюць розныя пункты гледжання, што сведчыць аб неабходнасці далейшага навуковага даследавання пытання».
